Quantcast
Channel: osArena » Latest Articles
Viewing all articles
Browse latest Browse all 1780

Σύγχρονη Τεχνολογία, Καπιταλισμός και Αναρχισμός!

0
0

Screenshot

Όπως έχει πει ο Καναδός επικοινωνιολόγος Marshall McLuhan:

Η νέα ηλεκτρονική αλληλεξάρτηση αναδημιουργεί τον κόσμο δίνοντάς του την εικόνα ενός παγκόσμιου χωριού.

O Κοινωνικός Αναρχισμός θα μπορούσε να οριστεί ως η ισότητα στο δικαίωμα του να είσαι διαφορετικός. Υπό αυτήν την έννοια, αναρχία θεωρείται η κοινωνία όπου υφίσταται η πλήρης Ελευθερία και Ισότητα. Γιατί, στην πραγματικότητα, η πρώτη είναι προϋπόθεση της δεύτερης. Δεν μπορούν, δηλαδή, να υπάρξουν ελεύθερες σχέσεις παρά μόνο μεταξύ ίσων. Με άλλα λόγια, είναι η γενικευμένη εναλλακτική λύση ως προς τα ιεραρχικά πρότυπα της κοινωνίας.

Ο Μπακούνιν αντιλαμβανόταν την ελευθερία ως κοινωνικό προϊόν:

Η κοινωνία απέχει πολύ από το να υποβαθμίζει … την ελευθερία των ανθρώπων˙ τουναντίον, την γεννά. Η κοινωνία είναι η ρίζα, το δέντρο και η ελευθερία είναι ο καρπός του. Συνακόλουθα, σε κάθε εποχή, ο άνθρωπος πρέπει να αναζητά την ελευθερία του όχι στην αρχή, αλλά στο τέλος της ιστορίας του. Δεν μπορώ να είμαι και να νιώσω ελεύθερος παρά μόνο μπροστά σε άλλους ανθρώπους και σε σχέση με αυτούς. Είμαι αληθινά ελεύθερος μόνον στο μέτρο που είναι εξίσου ελεύθερα όλα τα ανθρώπινα όντα που με περιβάλλουν. Η ελευθερία των άλλων, δεν αποτελεί περιορισμό ή υποβάθμιση της δικής μου. Το ακριβώς αντίθετο˙ είναι αναγκαίος όρος και επιβεβαίωσή της.

Oι αναρχικοί θεωρητικοί περιορίστηκαν στο να προτείνουν την χρησιμότητα κάθε εύχρηστου οργανισμού της παλαιάς κοινωνίας στην κατεύθυνση της δημιουργίας μίας νέας. Διέβλεψαν την γενίκευση των πρακτικών και των τάσεων που ήδη βρίσκονταν σε ισχύ. Το γεγονός ότι η αυτονομία, η αποκέντρωση και η ομοσπονδιοποίηση είναι περισσότερο πρακτικές εναλλαγές στον κρατισμό προϋποθέτει ότι, αυτά τα τεράστια οργανωτικά δίκτυα που εκπληρώνουν τώρα τις κοινωνικές λειτουργίες, είναι προετοιμασμένα να αντικαταστήσουν την παλαιά χρεοκοπημένη υπερσυγκεντρωτική μηχανή.

Σύγχρονη Τεχνολογία και Αναρχισμός

Η διαφωνία τους με τους μαρξιστές ήταν πως οι αναρχικοί υποστήριξαν ότι το κράτος εξαρτά την οικονομία από τους δικούς του σκοπούς και την υποτάσσει στα δικά του κίνητρα. Το οικονομικό σύστημα, που κάποτε αντιμετωπίζονταν ως προϋπόθεση για την υλοποίηση του σοσιαλισμού, χρησιμεύει τώρα για την ενίσχυση της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης. Η ίδια η τεχνολογία, που θα μπορούσε πλέον να ανοίξει νέους δρόμους στην ελευθερία, επίκειται και αυτή σε ένοπλα κράτη με τρομερά όπλα ικανά να εξαφανίσουν κάθε ίχνος ζωής του πλανήτη.

Μόνο η κοινωνική επανάσταση μπορεί να ξεπεράσει τα εμπόδια για την καθιέρωση της Ελεύθερης κοινωνίας. Ωστόσο, το κίνημα για την απελευθέρωση απειλείται πολύ περισσότερο από την δεινή πολιτική, οικονομική και κοινωνική δύναμη και τις τεχνικές πλύσης εγκεφάλου των κυρίαρχων τάξεων. Καθήκον μας, λοιπόν, είναι να σφυρηλατήσουμε ένα επαναστατικό κίνημα, που να εμπνέεται από τις αναρχικές ιδέες˙ αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος μας.

Για να γίνει η επανάσταση θα πρέπει να κεντρίσουμε και να διεγείρουμε το επαναστατικό πνεύμα των ανθρώπων και να τους πείσουμε πως, τελικά, η επανάσταση θα αναμορφώσει τον κόσμο και θα δούμε ένα αύριο που θα ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες μας. Οι επαναστάσεις είναι ενθουσιώδεις αν έχουμε την πεποίθηση ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν τα ιδανικά μας. Ένα μεγάλο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι να καταγράψουμε τον βαθμό στον οποίο η δυνατότητα της απελευθέρωσης του δυναμικού της σύγχρονης τεχνολογίας αποτελεί μια ρεαλιστική, πρακτική εναλλακτική λύση στο μονοπώλιο και στην κατάχρηση της εξουσίας. Με αυτό, δεν υπονοούμε ότι ο αναρχισμός, ως εκ θαύματος, θα θεραπεύσει όλα τα δεινά της κοινωνίας. Ο αναρχισμός είναι ένας οδηγός δράσης του εικοστού αιώνα που βασίζεται σε ρεαλιστικές αντιλήψεις της κοινωνικής ανασυγκρότησης.

Ο αναρχισμός δεν είναι μια απλή φαντασίωση. Η θεμελιώδης εποικοδομητική αρχή του, που δεν είναι άλλη από την αμοιβαία βοήθεια, βασίζεται στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι η κοινωνία είναι ένα τεράστιο αλληλένδετο δίκτυο συνεταιριστικής εργασίας η ύπαρξη της οποίας εξαρτάται από την εσωτερική της συνοχή. Είναι επιτακτική ανάγκη να χειραφετηθούμε από τα αυταρχικά όργανα που ελέγχουν την κοινωνία των πολιτών και από τον απολυταρχισμό των εταιρειών.

Ο Πέτρος Κροπότκιν, που διατύπωσε την κοινωνιολογία του αναρχισμού, έγραψε ότι

Ο αναρχισμός δεν είναι ουτοπία. Οι αναρχικοί «χτίζουν» τα οράματά τους για το μέλλον της κοινωνίας, παρατηρώντας την ζωή στην παρούσα στιγμή.

Αν θέλουμε να οικοδομήσουμε μία νέα κοινωνία, ιδού η ευκαιρία.

Αποκέντρωση

Όταν ο Κροπότκιν το 1899, έγραψε το Factories and Workshops (Εργοστάσια και Εργαστήρια) ήθελε να δείξει πόσο καίριας σημασίας είναι τόσο η αποκέντρωση της βιομηχανίας, προκειμένου να επιτευχθεί μια μεγαλύτερη ισορροπία, όσο και η ενοποίηση της αγροτικής και αστικής ζωής. Τότε, βέβαια, οι ιδέες του αυτές απορρίφθηκαν από πολλούς ως πρόωρες για την εποχή. Ωστόσο, σήμερα, δεν αμφισβητείται ότι το πρόβλημα του να διατίθενται τα τεράστια οφέλη της σύγχρονης βιομηχανίας ακόμη και στις πιο μικρές κοινότητες, σε μεγάλο βαθμό, έχει λυθεί με την σύγχρονη τεχνολογία. Ακόμα και αστοί οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι και διαχειριστές όπως ο Peter Drucker, ο John Kenneth Galbraith, ο Gunnar Myrdal, ο Daniel Bell και άλλοι συνηγορούν πλέον στην αναγκαιότητα της αποκέντρωσης. Και αυτό, όχι γιατί ξαφνικά έγιναν αναρχικοί αλλά κυρίως επειδή η τεχνολογία έχει καταστήσει τις αναρχικές μορφές οργάνωσης ως «λειτουργικές ανάγκες»˙ μια πιο αποτελεσματική μηχανορραφία για να εξασφαλίσουν την συνεργασία των μαζών σε μια οικιοθελή υποδούλωση.

Ο Peter Drucker γράφει ότι:

Η αποκέντρωση έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και όχι από τους υψηλόβαθμους. Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην έννοια της λειτουργικής αποκέντρωσης.
Όσον αφορά την ανάδειξη των πολύ καταρτισμένων τεχνικών, μηχανικών, εκπαιδευτικών και λοιπών επιστημόνων, τους οποίους ο Drucker αποκαλεί ως εργαζομένους της γνώσης, επισημαίνει ότι:  Πρέπει να τους αφήσουμε να διαχειρίζονται τις δικές τους κοινότητες.
(The New Society, σελίδες 256 & 357)

Ο δε John Kenneth Galbraith, στην σελίδα 111 του The New Industrial State (Το Νέο Βιομηχανικό Κράτος), γράφει:

Στις γιγαντιαίες βιομηχανικές επιχειρήσεις, η αυτονομία είναι αναγκαία για να μπορούν να παίρνουν τις μεγάλες (αλλά και τις μικρές) αποφάσεις σε θέματα πολιτικής. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ατομικής και μοριακής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αποφασίζονται από μία ευρεία κλίμακα επιστημονικών, τεχνικών, οικονομικών και προγραμματικών αποφάσεων. Μόνο μία επιτροπή ή, για ακρίβεια, ένας συνδυασμός από επιτροπές που θα συνεργαστούν μπορούν να συνδυάσουν την γνώση και την εμπειρία που πρέπει να εφαρμοσθεί. Είναι εμφανή τα αποτελέσματα της άρνησης της αυτονομίας και της αδυναμίας της τεχνοδομής (εταιρική κεντρική βιομηχανία, SD) που είχαν ως συνέπεια την ανεπάρκεια των οργανισμών. Όσο πιο μεγάλοι και πιο σύνθετοι είναι οι οργανισμοί, τόσο περισσότερο θα πρέπει να αποκεντρωθούν.

Ο μηχανικός εμπειρογνώμονας Ρόμπερτ Ο’ Μπράιαν (Life Publications, 1985) εξηγεί πως:

Επειδή η ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να διοχετευθεί σχεδόν οπουδήποτε, μέσα από τις γραμμές υψηλής τάσης που περνάνε από βουνά, ερήμους και πάσης φύσεως φυσικά εμπόδια, τα εργοστάσια δεν χρειάζεται πλέον να βρίσκονται κοντά στις πηγές ενέργειας. Ως εκ τούτου, μπορούν να «μετακινηθούν» κατά βούληση.

Το ακόλουθο απόσπασμα από το Understanding Media του Marshall McLuhan, λέει σχεδόν τα ίδια που ισχυρίστηκε και ο Κροπότκιν στο Factories and Workshops (που αναφέραμε πιο πάνω).

Η ηλεκτρική ενέργεια αποκεντρώνεται, κάτι που δίνει την δυνατότητα σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου να γίνει το επίκεντρο. Δεν χρειάζεται πλέον να υπάρχει συσσώρευση πηγών ενέργειας. Αυτό το μοτίβο αποκέντρωσης εμφανίζεται σε διάφορες μορφές, στο σύνολο του τομέα της ηλεκτρικής επανάστασης.

Οι πόλεις που κάποτε ήταν η καρδιά της βιομηχανίας, τώρα μοιάζουν με εγκαταλελειμμένες πόλεις-φαντάσματα. Οι εγκαταστάσεις χάλυβα, αυτοκινήτων, γεωργικών μηχανημάτων, τα ορυχεία, οι ηλεκτρονικές μονάδες αλλά και άλλες φεύγουν εκτός πόλεων. Και παρόλα αυτά, οι βιομηχανικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να δουλεύουν μια χαρά. Απλά, μετέφεραν τις εγκαταστάσεις τους, δημιουργώντας νέες μονάδες στο εξωτερικό ή ακόμα και εδώ στις ΗΠΑ σε απομακρυσμένες, μη-βιομηχανικές περιοχές. Κατά το παρελθόν, σχεδόν τα πάντα κατασκευάζονταν στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ τώρα γίνονται στο εξωτερικό, ακόμη και σε χώρες του «τρίτου κόσμου» όπως το Μεξικό, η Βραζιλία, η Νιγηρία, η Κορέα, παρότι πολλές από αυτές τις χώρες δεν διαθέτουν τους βασικούς φυσικούς πόρους. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία παρόλο που έχει πολύ λίγους φυσικούς πόρους είναι, ωστόσο, μια πρώτης τάξεως βιομηχανική εξαγωγική δύναμη και ανταγωνίζεται τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και άλλες βιομηχανικές χώρες στην παραγωγή σιδήρου και χάλυβα, στα αυτοκίνητα, στα ηλεκτρικά προϊόντα και σε άλλα αγαθά.

Ξεριζώνοντας την Γραφειοκρατία

Η γραφειοκρατία είναι μια μορφή οργάνωσης στην οποία οι αποφάσεις λαμβάνονται στην κορυφή, τηρούνται από τις παρακάτω τάξεις και μεταδίδονται μέσα από μια αλυσίδα διοίκησης, ό,τι δηλαδή γίνεται και στον στρατό. Ένα γραφειοκρατικό καθεστώς δεν είναι μια πραγματική κοινότητα, που να μπορεί να διέπεται από μία σχέση όπου οι αποφάσεις παίρνονται από κοινού και όπου, όπως θα έπρεπε, οι άνθρωποι είναι ίσοι μεταξύ τους.

Ένα σημαντικό εμπόδιο για την δημιουργία μιας ελεύθερης κοινωνίας είναι ο απανταχού γραφειοκρατικός μηχανισμός του κράτους και των βιομηχανικών, εμπορικών και χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων που de facto (εκ των πραγμάτων) ασκούν έλεγχο επί των λειτουργιών της κοινωνίας. Αν θέλουμε να περιγράψουμε με μια πρόταση την γραφειοκρατία, θα μπορούσαμε κάλλιστα να πούμε πως είναι ένας απόλυτα παρασιτικός θεσμός.

Το καταρτισμένο προσωπικό από επιστήμονες, εμπειρογνώμονες της τεχνολογίας, οικονομολόγους και άλλους ακαδημαϊκούς, που δέχθηκαν την γραφειοκρατία ως μια δυσάρεστη αλλά απαραίτητη αναγκαιότητα, τώρα συμφωνούν ότι ο βυζαντινός γραφειοκρατικός μηχανισμός μπορεί πλέον να αποσυναρμολογηθεί χάρη στην σύγχρονη ηλεκτρονική τεχνολογία. Οι απόψεις τους (να είστε σίγουροι, ασυνείδητα) απεικονίζουν την πρακτική σημασία των αναρχικών εναλλακτικών λύσεων που προτείνει ο αναρχισμός έναντι των αυταρχικών μορφών οργάνωσης.
Στο σημαντικό του έργο Future Shock (Ο Κλονισμός του Μέλλοντος), ο Alvin Toffler, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι:

Στην γραφειοκρατία, ως επί το πλείστον, οι άνθρωποι εκτελούν εργασίες ρουτίνας και οι επιχειρήσεις -ειδικά εκεί που τα πάντα είναι αυτοματοποιημένα και μπορούν να λειτουργήσουν μέσω του υπολογιστή- διαθέτουν αυτορυθμιζόμενα μηχανήματα. Όλος αυτός ο αυτοματισμός μπορεί να κλείσει την πληγή της γραφειοκρατίας, εκεί όπου κάποιοι γραφειοκράτες, θεωρώντας πως έχουν την απόλυτη εξουσία, αισθάνονται λες και κρατάνε ένα μαστίγιο υπό την απειλή του οποίου χειρίζονται τους ανθρώπους.

Ο καθηγητής William H. του Πανεπιστημίου McGill, σε δοκίμιό του, γράφει:

Ένα αποτελεσματικό μέτρο για την αντιμετώπιση του προβλήματος συντονισμού σε μια μεταβαλλόμενη κοινωνία θα βρεθεί στο νέο καθεστώς που θα σπάσει απότομα την γραφειοκρατική παράδοση.

Ο δε William A. Faunce, καθηγητής στην Σχολή Βιομηχανικών και Εργασιακών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Michigan State University, προβλέπει ότι:

Το γεγονός ότι η επεξεργασία των πληροφοριών κατέστη δυνατή από τους υπολογιστές, θα εξαλείψει την ανάγκη ύπαρξης σύνθετων οργανισμών που είναι ίδιον της γραφειοκρατίας.

Ο Faunce βλέπει σύγκρουση μεταξύ των επαγγελματιών και των διαχειριστών της γραφειοκρατίας.

Οι εργαζόμενοι δεν χρειάζονται «προϊσταμένους».

Είναι απόλυτα ικανοί να χειρίζονται οι ίδιοι την επιμέλεια και την εργατικότητά τους. Ο ίδιος υποστηρίζει την εργατική αυτοδιαχείριση, όχι επειδή είναι μια ριζοσπαστική ιδέα αλλά, κυρίως, επειδή η αυτο-διαχείριση είναι πιο αποτελεσματική από το τετριμμένο σύστημα της γραφειοκρατίας.

Η Βιομηχανία Οργανώνεται Καλύτερα Αναρχικά

Η ελευθεριακή αρχή της αυτοδιαχείρισης δεν θα ακυρωθεί από την μεταβαλλόμενη σύνθεση του εργατικού δυναμικού ή από την φύση της ίδιας της εργασίας. Με ή χωρίς την αυτοματοποίηση, η οικονομική δομή της Ελεύθερης κοινωνίας πρέπει να βασίζεται στα άτομα που εμπλέκονται άμεσα στις οικονομικές λειτουργίες. Υπό την αυτοματοποίηση, εκατομμύρια άριστα εκπαιδευμένοι τεχνικοί, μηχανικοί, επιστήμονες, εκπαιδευτικοί και πλήθος επαγγελματικών που είναι ήδη οργανωμένοι σε τοπικές, περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς ομοσπονδίες θα διαμοιράζονται Ελεύθερα τις πληροφορίες, βελτιώνοντας έτσι συνεχώς τόσο την ποιότητα όσο και την διαθεσιμότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, προωθώντας με αυτόν τον τρόπο την ανάπτυξη νέων προϊόντων για τις νέες ανάγκες της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής την οποία διανύουμε. Κάθε χρόνο εξήντα εκατομμύρια σελίδες επιστημονικών-τεχνολογικών πληροφοριών παρέχονται και διαμοιράζονται Ελεύθερα σε όλο τον κόσμο! Και αυτές οι εθελοντικές οργανώσεις είναι μη-ιεραρχικές.

Πολλοί εργαζόμενοι στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας είναι δυσαρεστημένοι. Αρκετοί παραπονιούνται ότι τίποτα δεν είναι τόσο εξοργιστικό όσο το να μην βλέπουν πουθενά φως για βοήθεια ενώ ταυτόχρονα κάποιοι που δεν ξέρουν τι τους γίνεται και που δεν καταλαβαίνουν καν την γλώσσα της επιστήμης, υπαγορεύουν τις κατευθυντήριες γραμμές της έρευνας και της ανάπτυξης. Εξοργίζονται ακόμα περισσότερο βλέποντας την κατάρτιση και την δημιουργικότητά τους να αξιοποιούνται για το σχεδιασμό και την βελτίωση των ολοένα πιο καταστροφικών όπλων που στοχεύουν στους πολέμους και σε κάθε είδους άλλων αντι-κοινωνικών μέτρων. Συχνά υποχρεώνονται, υπό την δαμόκλειο σπάθη της απόλυσης, να εκτελούν μονότονα καθήκοντα χωρίς να είναι ελεύθεροι να εφαρμόσουν και να αξιοποιήσουν τις γνώσεις τους. Αυτοί οι απογοητευμένοι επαγγελματίες εργαζόμενοι παλεύουν καθημερινά να πλασάρουν τις ιδέες τους στους ανειδίκευτους μεν, κουστουμαρισμένους δε, γραφειοκράτες που δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Βέβαια, υπάρχουν και πολλοί που θα είναι δεκτικοί στις ιδέες τους, εάν τους τις παρουσιάσουν έξυπνα και ρεαλιστικά. Ακόμη και οι αστοί ακαδημαϊκοί όπως ο Joseph A. Raffaele (Καθηγητής Οικονομικών στο Drexel Institute of Technology) γράφουν, ακούσια και ασυνείδητα, όπως οι αναρχικοί! Συγκεκριμένα ο Raffaele γράφει:
Οδεύουμε προς μία κοινωνία της οποίας η εσωτερικές δυνάμεις αγοράς θα είναι ίσες. Όλοι θα συνεργάζονται επί ίσοις όροις, σβήνοντας έτσι την διαχωριστική γραμμή μεταξύ του ηγέτη και των εργαζομένων.
Ο δε Bernard Muller-Thym, σύμβουλος διαχείρισης, τονίζει ότι:

Στο χέρι μας είναι να δημιουργήσουμε ένα είδος παραγωγής που θα παραμείνει ζωντανή έχοντας ως εφόδιά της την λογική και τις πληροφορίες, έτσι ώστε να είναι απόλυτα ευέλικτη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η πρόοδος της νέας κοινωνίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσον οι αυτοδιοικούμενες μονάδες της θα είναι σε θέση να επιταχύνουν την επικοινωνία˙ να κατανοήσουν τα προβλήματα του άλλου και έτσι να συντονίζουν όσο το δυνατόν πληρέστερα τις δραστηριότητές τους. Χάρη στην σύγχρονη τεχνολογία των επικοινωνιών, οι προσωπικοί υπολογιστές, τα κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης και τηλεφώνου, οι δορυφόροι επικοινωνίας καθώς και μια πληθώρα άλλων συσκευών καθιστούν άμεσα διαθέσιμη την επικοινωνία σε όλους. Ακόμα και ασύρματη επικοινωνία με το φεγγάρι μπορούμε να έχουμε! Άλλο παράδειγμα: ένας αυτοκινητιστής που βρίσκεται κάπου απομονωμένος, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης που χρειαστεί βοήθεια, μπορεί να επικοινωνήσει με τους αντιπροσώπους της Ford μέσω του δορυφόρου της Ford Motor Company.
Ο Marshall McLuhan καταλήγει στο συμπέρασμα ότι:

Η πρόοδος στην τεχνολογία εκτύπωσης έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου ο κάθε άνθρωπος μπορεί να γίνει ο εκδότης των έργων του.

Όλο αυτό προστίθεται στην λειτουργική προεπισκόπηση μιας Ελεύθερης κοινωνίας που βασίζεται στην άμεση δημοκρατία και στην ελεύθερη ένωση. Οι αυτοδιοικούμενες μονάδες που θα συνθέτουν την νέα κοινωνία δεν θα είναι μικρά κρατίδια. Σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία οι πραγματικοί άρχοντες είναι οι επαγγελματίες πολιτικοί που οργανώνονται σε πολιτικά κόμματα. Στην θεωρία, υποτίθεται ότι εκπροσωπούν τον λαό. Στην πραγματικότητα μπορούν ανά πάσα στιγμή να αποφανθούν εις βάρος τους, ελεύθεροι να αποφασίζουν για τη μοίρα των εκατομμυρίων.
Ο αναρχικός διανοητής Προυντόν, έναν αιώνα πριν, όρισε την κοινοβουλευτική δημοκρατία ως:

Έναν βασιλιά με εξακόσια κεφάλια.

Το δημοκρατικό σύστημα είναι στην πραγματικότητα μια δικτατορία που ανανεώνεται περιοδικά κατά την προεκλογική περίοδο.
Η οργάνωση της νέας κοινωνίας δεν θα είναι από «πάνω προς τα κάτω», όπως συμβαίνει στις αυταρχικές κυβερνήσεις ή στις εταιρικές σχέσεις, για τον απλό λόγο ότι δεν θα υπάρχει καμία κορυφή. Σε αυτό το είδος της ελεύθερης, ευέλικτης οργάνωσης, η εξουσία θα ακολουθεί την φυσική ροή. Θα ρέει με τον τρόπο που κυκλοφορεί το αίμα˙ σε όλο το κοινωνικό σώμα, ανανεώνοντας συνεχώς τα κύτταρά του.

Η δάδα της αισιοδοξίας, την οποία άναψαν οι φιλελεύθερες δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, δεν πρέπει να μας παραπλανήσει και να υποτιμήσουμε τις τεράστιες δυνάμεις που μπλοκάρουν τον δρόμο προς την Ελευθερία. Οι δυνάμεις αυτές δεν είναι άλλες από την ολοένα αυξανόμενη τάξη των υψηλόβαθμων του κράτους, των τοπικών, επαρχιακών και εθνικών γραφειοκρατών. Επιστήμονες, μηχανικοί, τεχνικοί και πλήθος ανθρώπων από άλλα επαγγέλματα απολαμβάνουν ένα πολύ καλύτερο βιοτικό επίπεδο από τον μέσο εργαζόμενο. Μια τάξη της οποίας το προνομιακό καθεστώς εξαρτάται από την αποδοχή και την υποστήριξη του αντιδραστικού κοινωνικού συστήματος που ενισχύει αφάνταστα την «δημοκρατική», «ευημερία» και το κράτος του καπιταλισμού με τις ποικίλες «σοσιαλιστικές» εκφάνσεις του.

Εκθειάζουν τα περίφημη οφέλη της εξοικονόμησης εργασίας που έχει επιφέρει η τεχνολογική επανάσταση. Αλλά προτιμούν να αγνοούν το γεγονός ότι η ίδια τεχνολογία επιτρέπει τώρα στο κράτος να καθορίσει τι είναι˙ ένα, ουσιαστικά, εθνικοποιημένο πτωχοκομείο, όπου τα εκατομμύρια των τεχνολογικά ανέργων έχουν ξεχαστεί και έχουν πεταχτεί σαν απρόσωπα απόβλητα. Και όλα αυτά, βέβαια, χάρη στην… δημόσια «ευημερία» που θα πρέπει να φαίνεται για να παραμείνουν οι απόκληροι, σιωπηροί και χωρίς να τολμούν να αντιδράσουν. Προτιμούν να αγνοούν επιδεικτικά ότι η δύναμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών αυξάνει κατά κόρον την δύναμη του κράτους υποβάλλοντας το άτομο σε στρατιωτική πειθαρχία και εξαλείφει τις πραγματικές ανθρώπινες αξίες.

Όλοι τους επαναλαμβάνουν σαν ηχώ τα συνθήματα της αυτοδιαχείρισης και της ελεύθερης ένωσης αλλά δεν τολμούν να σηκώσουν το μεσαίο δάχτυλο στο κράτος και γίνονται πάλι το ιερό τόξο του κράτους. Δεν δείχνουν το παραμικρό σημάδι ότι αντιλαμβάνονται το προφανές˙ ότι η εξάλειψη της αβύσσου που χωρίζει τους εντολοδόχους από τους εντολείς -και όχι μόνον στο κράτος, αλλά σε κάθε επίπεδο- είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση της αυτοδιαχείρισης και της ελεύθερης ένωσης. Η απαλοιφή αυτού του χάσματος μπορεί να γίνει η καρδιά και η ψυχή της Ελεύθερης κοινωνίας.

Τεχνολογία, Καπιταλισμός και Αναρχισμός

Καπιταλισμός είναι η εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο˙ το μόνο σίγουρο.
Εδώ, το είχε πει ως ακόμα και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ:

Το βασικό μειονέκτημα του καπιταλισμού: η άνιση κατανομή των αγαθών.
Το βασικό πλεονέκτημα του σοσιαλισμού: η ίση κατανομή των στερήσεων.

Η τεχνολογία έχει μια προφανή επίδραση στην ατομική ελευθερία, με άλλους τρόπους την βοηθάει και με άλλους πάλι την περιορίζει. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο καπιταλισμός είναι ένα κοινωνικό σύστημα που βασίζεται στις ανισότητες της εξουσίας, είναι μια αυταπόδεικτη αλήθεια το γεγονός ότι η τεχνολογία θα αντανακλά αυτές τις ανισότητες, δεδομένου ότι δεν αναπτύσσεται σε ένα κοινωνικό κενό.

Καμία τεχνολογία δε εξελίσσεται και δεν εξαπλώνεται παρά μόνον εάν υπάρχουν άνθρωποι που επωφελούνται από αυτήν και διαθέτουν επαρκή μέσα για να την διαδώσουν. Σε μια καπιταλιστική κοινωνία, οι τεχνολογίες που είναι χρήσιμες στους πλούσιους και στους ισχυρούς είναι και αυτές που εξαπλώνονται. Προσπαθούν να μετατρέψουν κάθε έναν εργαζόμενο σε… κάτι περιττό. Με τον τρόπο αυτό η καπιταλισμός ελπίζει να στερήσει από τους εργαζομένους την δυνατότητα να έχουν τον έλεγχο της εργασίας τους αλλά και της αμοιβής που λαμβάνουν γι’ αυτήν τους την εργασία.

Έτσι, όπως ήταν αναμενόμενο, μέσα σε μια ιεραρχική κοινωνία η τεχνολογία τείνει να επιβάλλει εκ νέου την ιεραρχία και την κυριαρχία. Οι διευθυντές/καπιταλιστές θα επιλέξουν την τεχνολογία που όχι μόνον θα προστατεύει αλλά και θα αυξάνει την εξουσία τους (και τα κέρδη τους βεβαίως-βεβαίως) και που, πάντως, σίγουρα δεν θα τους αποδυναμώνει. Έτσι, ενώ συχνά ισχυρίζονται πως η τεχνολογία είναι «ουδέτερη», αυτό δεν ισχύει και δεν μπορεί, δηλαδή, ποτέ να ισχύσει. Με απλά λόγια, η «πρόοδος» μέσα σε ένα ιεραρχικό σύστημα θα αντικατοπτρίζει τις δομές εξουσίας του συστήματος.
Ο David Noble είχε πει πως:

η τεχνολογία είναι πολιτική.

θέλοντας να τονίσει πως δεν εξελίσσεται ανεξάρτητα ούτε από τον άνθρωπο και τις κοινωνικές σχέσεις του αλλά ούτε και από τις δομές εξουσίας.
Ο δε George Reitzer, στο έργο του System of Economical Contradictions, στην σελίδα 202, τονίζει πως:

Στο πλαίσιο ενός ιεραρχικού συστήματος, η τεχνολογική καινοτομία σύντομα οδηγεί σε αυξημένο έλεγχο και στην αντικατάσταση της ανθρώπινης με την μη ανθρώπινη τεχνολογία. Στην πραγματικότητα, η αντικατάσταση της ανθρώπινης με την μη ανθρώπινη τεχνολογία πολύ συχνά υπαγορεύεται από την επιθυμία για μεγαλύτερο έλεγχο, και η οποία φυσικά με την σειρά της υπαγορεύεται από την ανάγκη για μεγιστοποίηση του κέρδους. Η μεγάλη πηγή αβεβαιότητας και αστάθειας, σε οποιοδήποτε σύστημα εξορθολογισμού, είναι οι άνθρωποι που αναζητούν τα μέσα προκειμένου να ασκήσουν αυξανόμενο έλεγχο τόσο στους εργαζόμενους όσο και στους πελάτες τους.

Για τον Reitzer, το κύριο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού είναι ο «παραλογισμός του ορθολογισμού» και όλη αυτή η διαδικασία ελέγχου έχει ως αποτέλεσμα ένα σύστημα που συνθλίβει την ατομικότητα και την ανθρωπιά των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται γι’ αυτό το σύστημα.

Και καθώς οι εταιρείες ανταγωνίζονται μεταξύ τους, μοναδικό στόχο τους έχουν να αντιγράψουν τις πιο «αποτελεσματικές», δηλαδή αυτές που θα μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους, τεχνικές παραγωγής που θεσπίστηκαν από τους υπολοίπους προκειμένου να παραμείνουν κερδοφόρες˙ ασχέτως πόσο απάνθρωπες μπορεί να είναι αυτές οι τεχνικές παραγωγής για τους εργαζόμενους.

Η σύγχρονη βιομηχανία έχει συσταθεί για να εξασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι δεν θα γίνουν ποτέ οι «αφέντες» της δουλειάς τους˙ τουναντίον, θα ακολουθούν πειθήνια τις εντολές της διοίκησης. Η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι οι σχέσεις εξουσίας μέσα στην κοινωνία. Όπως τονίζει και ο David Noble, στην σελίδα 63 του έργου του Progress without People (= Πρόοδος χωρίς τον Λαό), αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι:

η βιωσιμότητα ενός σχεδίου δεν είναι απλώς κάποια τεχνική ή ακόμα και μία οικονομική αξιολόγηση, αλλά είναι πολιτική. Μια τεχνολογία θεωρείται βιώσιμη αν είναι σύμφωνη με τις υπάρχουσες σχέσεις.
Αυτή η διαδικασία του ελέγχου και του περιορισμού, είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού.

Ο Προυντόν στην σελίδα 189 του έργου του System of Economical Contradictions, παραθέτει τα λόγια κάποιου άγγλου βιομηχάνου που είχε αναφέρει ότι:
Η ανυπακοή των εργατών μας, μας έδωσε την ιδέα να τους καταστήσουμε περιττούς. Καταβάλλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια να αντικαταστήσουμε τις υπηρεσίες των ανθρώπων με τα εργαλεία που είναι πιο υπάκουα˙ και έχουμε επιτύχει τον στόχο μας.

Ο Αναρχισμός και οι Πολιτικές Πεποιθήσεις της Τεχνολογίας

Οι σύγχρονες αναρχικές πρακτικές εμφανίζουν μία έντονη αμφιθυμία προς την τεχνολογία, με την ενεργό αντίσταση να συνυπάρχει με την εκτεταμένη χρήση και την ανάπτυξη. Η ευρεία αναρχική πολιτική της τεχνολογίας μπορεί να ευθύνεται γι’ αυτές τις διαφορετικές εκφράσεις, μέσα σε ένα συνεκτικό πλαίσιο. Πολλοί σύγχρονοι αναρχικοί πιστεύουν ότι η τεχνολογία δεν είναι εγγενώς καλή ή κακή, αλλά ότι πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης και να εφαρμόζεται με έναν κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο έτσι ώστε να εξυπηρετεί καλύτερα εκείνους που την χρησιμοποιούν καθώς και εκείνους στους οποίους επιδρά.

Εξετάζοντας, στην αναρχική βιβλιογραφία, τις δύο κυριότερες ανταγωνιστικές προσεγγίσεις για την τεχνολογία, που είναι ο Προμηθεϊκός αντικαπιταλισμός (η προμηθεϊκή διάσταση ενσαρκωμένη στη μορφή του καινοτόμου βιομηχάνου που εφαρμόζει τα πορίσματα της επιστήμης και προωθεί την βιομηχανική ανάπτυξη) και η πρωτογονιστική κριτική του πολιτισμού, διαφαίνονται ο περιορισμοί και των δύο προσεγγίσεων.
Ο Langdon Winner αλλά και άλλοι σημαντικοί θεωρητικοί της τεχνολογίας υιοθετούν την ενύπαρξη των κοινωνικών σχέσεων στον τεχνολογικό σχεδιασμό και στην ανάπτυξη. Αυτή η οπτική δίνει στους αναρχικούς το έναυσμα να κρίνουν τις τεχνολογίες, ανάλογα με την προώθηση των ιεραρχικών ή μη ιεραρχικών κοινωνικών πρακτικών τους, οδηγώντας τους σε τρεις επιλογές δράσης: την κίνηση κατάργησης των άδικων νόμων, την συγκρατημένη έγκριση και την ενεργό προώθηση.
ch1
H κοινωνία είναι ένα πελώριο αλληλοσυνδεόμενο διαδίκτυο συνεργατικής εργασίας και όλοι αυτοί οι βαθιά ριζωμένοι θεσμοί που λειτουργούν τώρα θα συνεχίσουν κατά κάποιο τρόπο να λειτουργούν˙ για τον απλό λόγο ότι η ύπαρξη της ανθρωπότητας εξαρτάται από αυτήν την εσωτερική συνοχή. Aυτό, δεν έχει αμφισβητηθεί από κανέναν. Aυτό που χρειάζεται είναι η χειραφέτηση εναντίον των εξουσιαστικών θεσμών πάνω στην κοινωνία καθώς και από τις σχέσεις εξουσίας μέσα στις διάφορες οργανώσεις αυτές καθαυτές. Πάνω απ’ όλα, θα πρέπει να εμποτιστούμε από επαναστατικό πνεύμα και εμπιστοσύνη στις δημιουργικές ικανότητές μας.

Όσο ο καπιταλισμός αδυνατεί να γεμίσει τα στόματα των κατώτερων τάξεων, έστω και υποτυπωδώς, τόσο η αστική δημοκρατία θα αποσύρεται στο παρασκήνιο. Εν τέλει, θα εγκαινιαστεί η εποχή των εντάσεων και των ταραχών.
Πόσο δίκιο είχε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι όταν έλεγε:

Η αδράνεια εξασθενίζει την δύναμη του νου.

Όντως˙ όλα τα πράγματα είναι δύσκολα, προτού γίνουν εύκολα.
Δεν μπορώ να πω με σιγουριά ότι τα πράγματα θα διορθωθούν αν αλλάξουν. Είμαι σίγουρη όμως ότι για να διορθωθούν, πρέπει να αλλάξουν.
Βλέπετε, στην Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Μόνο καναπέδες.
Το θέμα δεν είναι να βλέπεις πως το ποτάμι είναι βρώμικο˙ το ζήτημα είναι το καθαρίζεις.


Viewing all articles
Browse latest Browse all 1780

Latest Images

Trending Articles





Latest Images