Quantcast
Channel: osArena » Latest Articles
Viewing all articles
Browse latest Browse all 1780

Ελεύθερο Λογισμικό Μαρξισμός και Αναρχία: Ο Πηγαίος Κώδικας

0
0

anarchy and free software4

Η πρόσβαση στους υπολογιστές -και ο,τιδήποτε θα μπορούσε να σε διδάξει κάτι για τον τρόπο που ο κόσμος λειτουργεί- πρέπει να είναι απεριόριστη και απόλυτη.

Σε αυτό το άρθρο γίνεται μια προσπάθεια να δούμε το θέμα του Ελεύθερου Λογισμικου, έτσι όπως πραγματικά είναι: ως μια ρεαλιστική και δραστική πολιτική κίνηση “των από κάτω”. Όσο και αν ορισμένοι, με πιο νεοφιλελέ ιδεολογία (είτε το γνωρίζουν, είτε όχι), επιχειρούν να κάνουν διαχωρισμό στα πάντα, επειδή έτσι τους μπόλιασε η προπαγάνδα, αυτό είναι λάθος. Είναι άσκοπο να κάνουμε οπουδήποτε παραπάνω ανάλυση, προκειμένου να τεκμηριωθεί αυτό, πρόκειται άλλωστε καθαρά για θέμα οπτικής του καθενός ή μάλλον όπως βολεύει τον καθέναν να το δει, τόσο συνολικά, όσο και επί μέρους, άλλωστε αν μελετήσει κάποιος πρότζεκτ, όπως για παράδειγμα: το Apache, το FreeBSD και το Debian θα διαπίστωσει ότι τα projects αυτά είναι τόσο πολύπλοκα και πλούσια κοινωνιολογικά και φυσικά συναρπαστικά. Θα αναφέρουμε όμως, κάτι που είχε πει ο Bill Gates το 2005. Δε νομίζω να υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο Gates αποτελεί το πιο απτό δείγμα του ωμού σύγχρονου καπιταλισμού. Παραλείπουμε αναφορές και δηλώσεις του ιδίου τις προηγούμενες δεκαετίες και στεκόμαστε σε αυτή που είναι πολύ πιο πρόσφατη και δείχνει καθαρά πως το θέμα, είναι ιδιαιτέρως σημαντικό και πρωτίστως οικονομικό:

Υπάρχουν κομουνιστές της σύγχρονης εποχής που θα ήθελαν να απορρίψουν τα δώρα για τους εκδότες λογισμικού με διάφορους τρόπους. [...]

Αυτό το είπε ένα προεξέχον στέλεχος του καπιταλισμού, απευθυνόμενος εμφανώς εκφοβιστικά στις καπιταλιστικές εταιρείες της χώρας του, οι οποίες όπως είναι ευνόητο αρέσκονται στην ελεύθερη αγορά, αποθαρρύνοντάς τις στη χρήση του ελεύθερου λογισμικού· πρόκειται για μια παρατήρηση που επανέρχεται αρκετά συχνά και αξίζει να την λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας.

Από την άλλη, όλοι μας έχουμε ακούσει και διαβάσει ανά καιρούς, να μπαίνουν διάφορες ταμπέλες του στυλ:

καπιταλιστής, μαρξιστής, αριστερός, δεξιός

ή ακόμα:

Αναρχικός; Αριστερός; > Linux.  Δεξιός; >  Windows/OSX.

προφανώς αυτά είναι βλακείες και τίποτε περισσότερο. Άλλωστε, όλοι μας έχουμε δει “προοδευτικούς” αριστερούς και “ιδεολόγους”, μέχρι εμετικούς φασίστες με τα tredy gadgets και τον πόθο για το iphone. Από την άλλη αν ίσχυε αυτό θα έπρεπε να ισχύουν και αντίστοιχες πολιτικές/κομματικές αναλογίες, έτσι δεν είναι;
Και, ποιος μπορεί να πει και να ξέρει αν το Linux και η Αναρχία, για παράδειγμα, πηγαίνουν εξ’ ίσου καλά (ας μου επιτραπούν οι όροι, μα πρέπει να γίνει πιο κατανοητό). Αρχής εξ’ αρχής είναι λάθος σκέψη και τοποθέτηση. Όμως, τόσο η Αναρχία όσο και το Linux, έχουν κάτι κοινό: Κανείς δε μπορεί να δώσει αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με αυτές τις δυο οντότητες. Σε Linux/Unix τρέχουν μερικές από τις πιο σημαντικές ανθρώπινες δραστηριότητες. Αναρχικά σκεφτόμαστε όλοι καθημερινά. Απλά, οι περισσότεροι το απωθούμε, το ντύνουμε με πιο συμβατικά ρούχα. Παίρνουμε επιλεκτικά ό,τι μας συμφέρει (πχ την ευκολία που κατεβάζουμε πειρατικά ταινίες) και ψευτοβαφτίζουμε ιδεολογικά την τεμπελιά μας επειδή δεν έχουμε σκεφτεί ρεαλιστικά το ενδεχόμενο μιας αναρχικής κοινωνίας. Το άλλο, αυτό που έχουμε τόσα χρόνια, είναι πιο “σίγουρο”… σαν τα Windows ένα πράγμα (με όποιο τρόπο και αν έχουμε αποκτήσει ή εξασφαλίσει αυτό το σίγουρο”).
Συγχρόνως θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο κολεκτιβισμός και ο ατομικισμός δεν είναι αντίπαλοι και τόσο η αναρχία όσο και οι hackers έρχονται να το αποδείξουν εμπράκτως, έχοντας καταφέρει να ισορροπήσουν -αρκετά παραγωγικά- ανάμεσα σε αυτές τις δύο έννοιες. Οι hackers κάνουν την τεχνολογία -που συχνά θεωρείται ως μία μοναχική ορθολογική δραστηριότητα- και οι αναρχικοί την πολιτική δράση, να σφύζει από ζωή και να μετατρέπεται σε βαθιά ευχαρίστηση που αναδύεται μέσα από το πλαίσιο μιας ζωντανής κοινότητας.

Ελεύθερο Λογισμικό και επανάσταση:

Νέα Υόρκη, πολλές δεκαετίες πριν, δυο μάλλον ασυνήθιστοι τύποι, από αυτούς που ο κάθε καθώς πρέπει αστός και μπάτσος θα τους έλεγε:

ύποπτες φάτσες, αναρχοάπλυτους (κλπ…)

γευματίζουν σ’ ένα μικρό εστιατόριο. ο ένας από αυτούς, ο Eben Moglen, αναρωτήθηκε αργότερα, πώς φαίνονταν στα μάτια των περαστικών και όπως ο ίδιος λέει (Cp. Williams 2002, 184):

Ήμασταν εκεί, αυτοί οι δύο αναρχικοί με μικρή γενειάδα, συνωμοτώντας και σχεδιάζοντας τα επόμενα βήματα. Αν κάποιος άκουγε κατά τύχη τη συζήτησή μας θα νόμιζε ότι ήμασταν τρελοί, αλλά εγώ ήξερα: ήξερα ότι η επανάσταση βρισκόταν ακριβώς εκεί, σε εκείνο το τραπέζι.

Και ο άντρας που καθόταν δίπλα του, ο Richard Stallman, ήταν αυτός που θα την πραγματοποιούσε. Θ Eben Moglen, ήταν εκείνη την εποχή καθηγητής Νόμου και Ιστορίας της Νομικής στη Νομική Σχολή του Columbia. Τόσο ο ίδιος, όσο και ο Stallman θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως αναρχικούς. Εντελώς διαφοροποιημένη η αναρχική σκέψη της αμερικής, καθώς πότε δεν ήρθε σε άμεση επαφή με όλο αυτό το κίνημα τ’ οποίο άνθισε στην ευρώπη [στο βιβλίο του: "Ο Αμερικάνος ως Αναρχικός" o David DeLeon, καθηγητής κοινωνικής και πνευματικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Howard στην Washington D.C., εξηγεί ότι ο αναρχισμός στην Αμερική γίνεται αντιληπτός ως η μορφή ριζοσπαστικής, εποικοδομητικής κριτικής της υποτίθεται φιλελεύθερης κοινωνίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, o Αμερικάνικος Αναρχισμός ήταν αναγκαίος για την ανάπτυξη της ηθικής των hackers. (Imhorst 2004)] και ο Στάλλμαν, αξιώνει μια νέα μορφή τάξης για την πνευματική ιδιοκτησία με τους όρους της ηθικής των hackers:

Η πρόσβαση στη γνώση θα έπρεπε να είναι ελεύθερη, αποκεντρωμένη, αντί-γραφειοκρατική και αντί-αυταρχική.

Το μήνυμα του Stallman είναι ένα ριζοσπαστικό πολιτικό μήνυμα γιατί αγγίζει το ζήτημα της ατομικής ιδιοκτησίας, έναν σημαντικό ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνίας μας. Η πώληση πνευματικής ατομικής ιδιοκτησίας με τη μορφή λογισμικού φαίνεται σχεδόν να έχει δικαίωμα κοπής νομισμάτων στη στροφή του 21ου αιώνα. Ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, ο Bill Gates, δεν κέρδισε τα χρήματά του ούτε με πετρέλαιο, ούτε με χρυσό, ούτε με εκτίμηση μετοχών. Κέρδισε τα χρήματά του από το λογισμικό. Με πνευματικά δικαιώματα και πατέντες πνευματικής ιδιοκτησίας σε μορφή λογισμικού μπορείτε να βγάλετε δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ από την αρχή της δεκαετίας του 1980.

Ίσως, ο ακρογωνιαίος λίθος και η μεγαλύτερη πολιτική έκφραση του ελεύθερου πνεύματος του Κινήματος Ελεύθερου Λογισμικού, αποτελεί η άδεια του Stallman, η GNU General Public License (GPL).
Αν και αυτοί που τον κατηγορούν ισχυρίζονται πως πρόκειται για προσπάθεια εγκατάλειψης της πνευματικής ιδιοκτησίας και προσκόλληση σε μια κομμουνιστική ουτοπία με το Κίνημα Ελεύθερου Λογισμικού, εν’ τούτοις δεν είναι έτσι καθώς η άδεια προστατεύει συγκεκριμένη μορφή πνευματικής ιδιοκτησίας.
Αυτό ίσως ξενίζει αρκετούς οι οποίοι το βλέπουν με μια καθαρά αναρχική οπτική, όμως από τη μια έχουμε ξεκαθαρίσει τον διαχωρισμό ανάμεσα σε αναρχία των ηπα και ευρώπης και από την άλλη ο Stallman δεν θεωρεί τον εαυτό του κομμουνιστή ή αντι-καπιταλιστή δημόσιο εχθρό που επιδιώκει την εγκατάλειψη της ατομικής ιδιοκτησίας.

Μια ελεύθερη κοινωνία δεν χρειάζεται νομική προστασία για την ελευθερία του λόγου και της ιδιωτικής ζωής, αλλά μια κουλτούρα των πολιτικών ελευθεριών.

Οι hackers είναι στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας και διατήρησης μιας βαθειάς κουλτούρας των ελευθεριών των πολιτών.
Εδώ, πριν προχωρήσουμε, ας δούμε μια διεργασία την οποία περιγράφει ο Bruce Shneier, στο βιβλίο του: Liars and Outliers (schneier.com/book-lo.html) που ονομάζει το παιχνίδι Γεράκι-Περιστέρι, εμπνευσμένο από την θεωρία των παιχνιδιών, τ’ οποίο θα βοηθησει ν’ αντιληφθούμε καλύτερα τα πράγματα παραλληλίζοντάς το με την GPL:

Στο παιχνίδι αυτό είναι ένας πληθυσμός άγριων πουλιών που συναγωνίζονται για την ίδια περιορισμένη ποσότητα τροφής, μερικά πουλιά είναι γεράκια και μερικά είναι περιστέρια. Τα γεράκια είναι επιθετικά και θα μονομαχήσουν για την τροφή τους: όταν συναντούν ένα άλλο γεράκι, θα μονομαχήσουν και το ένα θα κερδίσει την τροφή ενώ το άλλο θα τραυματιστεί και ίσως θα σκοτωθεί. Τα περιστέρια, αντιθέτως, είναι παθητικά, και όταν βρεθούν δυο μπροστά στην ίδια τροφή, επιλέγουν να την μοιραστούν μεταξύ τους. Αν συναντηθούν ένα γεράκι και ένα περιστέρι, τότε θα είναι το γεράκι πάντα που θα έχει την τροφή και το περιστέρι θα επιλέξει να οπισθοχωρήσει.

Παρόλο τα συμπεράσματα που μπορείτε να έχετε με την ανάλυση του παιχνιδιού αυτού, η σημαντικότερη παρατήρηση που κάνει ο Schneier επικεντρώνεται στο: οποιοδήποτε και να είναι το σενάριο, θα υπάρχουν πάντα μερικά γεράκια στο σύνολο.

Αν ο πληθυσμός στην αρχή αποτελείτο 100% από περιστέρια, μερικά από αυτά θα φρόντιζαν γρήγορα να έχουν αρκετή επιπλέον τροφή για τον εαυτό τους, συμπεριφερόμενα σαν γεράκια, χωρίς μεγάλο κίνδυνο να συναντήσουν άλλα περιστέρια που θα συμπεριφέρονται επίσης σαν γεράκια. Όπως καταλαβαίνετε, στο μέτρο που ο πληθυσμός των γερακιών αυξάνεται, θα φτάσει μια στιγμή που οι συνέπειες θα είναι ζημιογόνες για ολόκληρο τον πληθυσμό. Δεν θα υπάρχει αρκετή τροφή για τα περιστέρια, τα οποία θα αργοπεθαίνουν αφού θα οπισθοχωρούν από κάθε μονομαχία χωρίς τροφή, και τα γεράκια θα έχουν να αντιμετωπίσουν όλο και περισσότερο άλλα γεράκια με κίνδυνο να τραυματιστούν ή να σκοτωθούν.

Κρατώντας παράλληλα και τα λόγια του Linus Torvalds, ο οποίος έλεγε πως η GPL είναι μια άδεια:

η οποία μας επιτρέπει να είμαστε εγωιστές

Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι χωρίς τη GPL θα μπορούσαμε να βρεθούμε στην κατάσταση όπου πολλά γεράκια θα αρπάξουν κώδικα χωρίς να συνεισφέρουν ως αντάλλαγμα, κάτι που θα αποθάρρυνε προοδευτικά την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή, και τελικά θα κατέστρεφε τον πληθυσμό των προγραμματιστών open source.
Σε αυτό μπορεί κάποιος να διακρίνει αμέσως την σκληρότητα και την ωμή πραγματικότητα του καπιταλισμού, ο οποίος εξαλείφει κάθε προσπάθεια συνεργασίας και αμοιβαίας προσφοράς. Έτσι λοιπόν, αντιμετωπίζοντας αυτή την πραγματικότητα και ο Torvalds επισημαίνει:

χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς όπως αυτούς της GPL v2, δεν θα μπορούσα να πιστέψω ότι ως αντάλλαγμα των βελτιώσεων του κώδικά μου θα μου δίνατε τις δικές σας βελτιώσεις.
Γιατί να το κάνετε;
Στο τέλος, αν απλά πήρατε τον κώδικά μου για να βελτιώσετε το πρόγραμμά σας, θα έχετε ένα πλεονέκτημα σε σχέση με μένα: λιγότερη δουλειά για ένα καλύτερο αποτέλεσμα – και οι άνθρωποι είναι εγωιστές!

Και συνεχίζοντας, μιλάει απολύτως ωμά και ρεαλιστικά (από συνέντευξη που είχε δώσει το BBC), δίνοντας παράλληλα και το στίγμα πως τα πάντα καθορίζονται από το κέρδος και αυτό είναι που δημιουργεί και την έλλειψη εμπιστοσύνης στις ανθρώπινες σχέσεις:

[...] το open source λειτουργεί πραγματικά μόνο όταν ο καθένας συνεισφέρει για τους δικούς του εγωιστικούς λόγους… το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της GPL2 είναι η απλή λογική των αμοιβαίων καταβολών: σου δίνω τις βελτιώσεις μου αν μου υποσχεθείς ότι θα επωφεληθώ από τις δικές σου.

Είναι εμφανές εδώ λοιπόν πως με κοινωνικούς περιορισμούς όπως αυτούς της GPL v2, υφίσταται το λεγόμενο “πνευματικό” δικαίωμα. Ίσως αυτό να λύνει και κάποιες απορίες στο γιατί πολλές εταιρείες μετέχουν στην ανάπτυξη του πυρήνα. Είναι το αμοιβαίο πάρε-δώσε και τίποτε παραπάνω, τίποτε παρακάτω.
Αναμφίβολα όμως, οι βιομηχανίες πνευματικών δικαιωμάτων που ασκούν καθημερινώς ισχυρότερες πιέσεις για περισσότερους περιορισμούς, πρέπει τώρα να συνειδητοποιήσουν πως τη θέση τους έρχεται να πάρει ένα -κατά πολύ ισχυρότερο- εναλλακτικό σύστημα, που δίνει τη δυνατότητα σε όλους εμάς να χρησιμοποιούμε ελεύθερα, να μαθαίνουμε από αυτό και -κυρίως- να το τροποποιούμε και ως εκ τούτου να το εξελίσσουμε!
Δεν είμαστε πλέον αντιμέτωποι με μια λογική εξορθολογισμού, δεν είμαστε όλοι κάτω από τη Δαμόκλειο σπάθη μιας άδειας και αυτό, σε τελική ανάλυση, είναι μια νίκη!

anarchy and free software2

Τα πολιτικά και κοινωνικά συμβάντα που οδήγησαν έμμεσα ή άμεσα στο Κίνημα Ελεύθερου Λογισμικού:

Πρέπει όμως να κατανοήσουμε καλά τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα τα οποία συνέβαιναν εκείνη την εποχή και οδήγησαν στο Κίνημα του Ελεύθερου Λογισμικού, ένα καθαρά Αναρχικό κίνημα για τα αμερικάνικα πρότυπα, καθώς από όποια πλευρά και αν το δει κάποιος το κίνημα αυτό τα έβαλε με τον ίδιο τον καπιταλισμό:
Η δεκαετία του 1960 έχει σημαδέψει βαθειά την συντηρητική κοινωνία των ΗΠΑ. Οι αναρχικοί hippies στην California ήταν πρωτοπόροι μιας πολιτικής αντικουλτούρας η οποία δημιούργησε τρομερές επιρροές κυρίως σε αριστερά και αριστερίστικα κινήματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Με σειρά δράσεων και καμπάνιες ενάντια στον μιλιταρισμό, τον ρατσισμό, τις φυλετικές διακρίσεις και ούτω καθ’ εξής με την πολιτική μορφή της “άμεσης δράσης” (ο προηγούμενος όρος στην αναρχική παράδοση είναι “προπαγάνδα των πράξεων”), δημιουργούσαν ρήγματα και τομές στο υπάρχον σύστημα.
Ο πόλεμος στο Βιετνάμ και τα ισχυρά εξοπλιστικά προγράμματα της εποχής με την έντονη μιλιταριστική πολιτική δημιούργησαν ένα μεγαλύτερο κίνημα, στ’ οποίο αναμείχθηκε για πρώτη φορά η μάλλον ως τότε κοιμωμένη αμερικάνικη νεολαία των πανεπιστημίων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πως το hippie κίνημα δεν δημιούργησε ιεραρχίες όπως οι παραδοσιακοί αριστεροί, αλλά αντιθέτως ανέδειξε συλλογικές και δημοκρατικές δομές.

Προ πάντων, η Καλιφορνέζικη Νέα Αριστερά συνδύαζε πολιτικό αγώνα με πολιτισμική εξέγερση. Αντίθετα με τους γονείς τους, οι hippies αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με δύσκαμπτες κοινωνικές συμβάσεις που επιβάλλονταν στους ανθρώπους των οργανισμών από τον στρατό, τα πανεπιστήμια, τις εταιρίες, ακόμα και αριστερής κατεύθυνσης πολιτικά κόμματα. Αντίθετα, ανοιχτά διακήρυξαν την άρνηση του ορθού κόσμου μέσω του ανέμελου ντυσίματος, της σεξουαλικής ελευθερίας, της δυνατής μουσικής και των ψυχαγωγικών ναρκωτικών.

έγραφαν το 1995, όταν κυκλοφόρησε και το βιβλίο τους οι βρετανοί κοινωνιολόγοι Richard Barbrook και Andy Cameron, χαρακτηρίζοντας αυτό το κίνημα των hippies ως:

φιλελεύθερο με την κοινωνική έννοια του όρου

Είναι 15 Μάη του 1969 και μια μεγάλη ομάδα από διαμαρτυρόμενους hippies έχει καταλάβει το Λαϊκό Πάρκο κοντά στην Πανεπιστημιούπολη του Berkeley του Πανεπιστημίου της California. Ο τότε κυβερνήτης Ronald Reagan διέταξε οπλισμένους αστυνομικούς να επιτεθούν στους διαμαρτυρόμενους hippies, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου και έναν μεγάλο αριθμό από τραυματίες. Το συντηρητικό κατεστημένο εκπροσωπούμενο από τον Κυβερνήτη Reagan και η αντικουλτούρα των hippies ήταν εκ’ διαμέτρου αντίθετα και απέναντι οι μεν στους δε και μάλλον είναι εντελώς άτοπο και ύποπτο αυτό που έγραφε αργότερα ο David DeLeon, στο βιβλίο του: “Ο Αμερικάνος ως Αναρχικός”, πως:

ο κυβερνήτης Reagan και οι hippies ήταν τα δύο άκρα του ίδιου Αμερικάνικου αναρχισμού

Βλέπετε, για την αμερικάνικη πραγματικότητα η λέξη φιλελεύθερος ισοδυναμεί με το αναρχικός και σήμερα, πάνω από 40 χρόνια μετά, βλέπουμε μια καρικατούρα αυτού στη διεθνή σκηνή με τ’ όνομα Φιλελευθερισμός και Αναρχοκαπιταλισμός.

Οι Hackers ως ένα ομότιμο και ηθικό Αναρχικό “κίνημα”:

Όμως, το ίδιο διάστημα αναδύεται και μια άλλη, ας την ονομάσουμε ομάδα στην ήμι-αφυπνισμένη πανεπιστημιακή κοινότητα των ΗΠΑ. Τα φρικιά των υπολογιστών στο MIT αδιαφορούσαν για τη σεξουαλική ελευθερία, τη δυνατή μουσική και τα χαλαρωτικά ναρκωτικά. Και όμως είχαν πολλά κοινά με τους hippies· για παράδειγμα την αναρχική άρνηση αυταρχικών και γραφειοκρατικών δομών και την επιθυμία να ξεπεράσουν αυτές τις δομές.

Η υποκουλτούρα των hackers προέκυψε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 στο ΜΙΤ.

γράφει ο Steven Levy στο βιβλίο του Hackers – Ήρωες της Επανάστασης των Υπολογιστών. Την άνοιξη του 1959 το πανεπιστήμιο προσέφερε την πρώτη σειρά μαθημάτων στον προγραμματισμό υπολογιστών. Την εποχή εκείνη απαιτούσε αρκετό χρόνο ο προγραμματισμός ενός υπολογιστή. Έπρεπε κανείς να δώσει εντολές με διάτρητες κάρτες σε αυτό το μηχάνημα, γιατί δεν υπήρχε οθόνη. Ωστόσο έπρεπε επίσης να προσπεράσεις τους μηχανικούς της IBM, που αποκαλούσαν τους εαυτούς τους “το ιερατείο” και επέβλεπαν τον υπολογιστή. Όταν οι πρώτοι hackers όπως ο Peter Samson, o Bob Saunders και ο Alan Kotok ήθελαν να χρησιμοποιήσουν ένα από αυτά τα μηχανήματα κόστους ενός εκατομμυρίου δολαρίων, εκδιώκονταν από το μηχάνημα από το ιερατείο.anarchy and free software9
Για τον Samson και τον Kotok ήταν αρκετό να ρίξουν έστω μια ματιά στο μηχάνημα. Ήθελαν να ξέρουν πώς δούλευε το μηχάνημα. Και έτσι πήγαν σε εκείνη τη σειρά μαθημάτων. Οι σοβαροί κανόνες στο περιβάλλον του IBM μηχανήματος και το ιερατείο έκαναν πολύ δύσκολο το hacking για τους νέους hackers. Η υποκουλτούρα των hackers δεν απέκτησε ορμή πριν εμφανιστεί μια νέα γενιά hackers υπολογιστών. Ήταν ευκολότερο για τα πρώτα φρικιά των υπολογιστών να δουλέψουν με τους νέους υπολογιστές, γιατί υπήρχαν λιγότερα διαχειριστικά σύνορα να υποφέρουν. Αυτοί οι υπολογιστές είχαν επιπλέον οθόνες και ήταν μηχανήματα κατανομής χρόνου (time-sharing) με πολλαπλούς σταθμούς εργασίας· οι hackers δεν ήταν πλέον υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν διάτρητες κάρτες. Τα νέα μηχανήματα ενέπνευσαν τους προγραμματιστές σε μια νέα μορφή προγραμματισμού και οι hackers ήταν πρωτοπόροι της.
Το όλο κλίμα και νοοτροπία της εποχής, την αποσαφηνίζει ο Levy, στο βιβλίο του (Levy 1984, 27):

Ακόμα και η δουλειά με το IBM μηχάνημα ήταν εξοντωτική. Δεν υπήρχε τίποτα χειρότερο από τη μεγάλη αναμονή ανάμεσα στη στιγμή που παρέδιδες τις κάρτες σου και τη στιγμή που τα αποτελέσματα σου επιστρέφονταν. Αν είχες κάνει λάθος σε ένα έστω γράμμα σε μια εντολή, το πρόγραμμα θα χτυπούσε και η όλη διαδικασία έπρεπε να ξεκινήσει από την αρχή. Πήγαινε χέρι χέρι με τον αποπνικτικό πολλαπλασιασμό των χαζών κανόνων που διαπότιζαν την ατμόσφαιρα στο υπολογιστικό κέντρο. Οι περισσότεροι κανόνες είχαν σχεδιαστεί για να κρατήσουν τρελούς νέους hackers σαν τον Samson, τον Koton και τον Saunders μακρυά από το ίδιο το μηχάνημα. Ο πιο αυστηρός κανόνας από όλους ήταν ήταν ότι κανείς δεν θα έπρεπε να ακουμπήσει ή να μαστορεύει το ίδιο το μηχάνημα. Αυτό, φυσικά, ήταν αυτό για το οποίο οι άνθρωποι εκείνοι πέθαιναν περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο στον κόσμο, και οι περιορισμοί τους τρέλαιναν.

Στον καθημερινό τους αγώνα για υπολογιστικό χρόνο και ενάντια στις αρχές, αυτούς που ήθελαν να τους αποτρέψουν από το hacking, οι νέοι hackers ανέπτυξαν μια δικιά τους ηθική. Ήταν ακόμα λίγοι και δεν αντιμετώπιζαν τόσο σοβαρά την ηθική των hackers όσο θα την αντιμετώπιζαν άλλοι hackers στο μέλλον. Η ηθική των hackers δεν είχε δημοσιευθεί ως μανιφέστο, κυκλοφορούσε προφορικά. Κανείς δεν συζητούσε για την ηθική. Οι hackers που την αποδέχονταν την αντιλαμβάνονταν ως αξίωμα. Τα σημαντικά σημεία της ηθικής των hackers ήταν ότι η πρόσβαση στους υπολογιστές θα έπρεπε να είναι απεριόριστη, δεν θα έπρεπε να εμπιστευόμαστε τις αρχές και θα έπρεπε να προωθηθεί η αποκέντρωση.
Κυρίως η γραφειοκρατία του πανεπιστημίου ήταν που έκανε δύσκολο για τους hackers να λάβουν πολύτιμο υπολογιστικό χρόνο. Ανοικτά συστήματα χωρίς γραφειοκρατία και αρχές τους επέτρεπαν να είναι πιο παραγωγικοί με τους υπολογιστές. Καθισμένοι πίσω από την κονσόλα ενός IBM μηχανήματος είχαν ισχύ πάνω στον υπολογιστή. Άρα, είναι μάλλον φυσιολογικό που οι hackers δεν εμπιστεύονταν κάθε άλλη δύναμη που τους κρατούσε μακριά από το hacking και τους καθιστούσε ανίσχυρους.

Οι hackers ήταν πλέον μια πραγματικότητα, έχοντας θελητά ή αθέλητα δημιουργήσει μια ιδεολογία και “φιλοσοφία”. Και πάλι όμως το τοπίο είναι αρκετά θολό και στην πορεία προκύπτουν αντικρουόμενες απόψεις.
Ο Stallman πιστεύει ότι η κουλτούρα των hackers στο MIT ήταν ένα παράδειγμα για έναν μεγάλο και αναρχικό οργανισμό που δούλευε τέλεια μέχρι την εξόντωσή του. Ο Stallman πήρε ως παράδειγμα την κουλτούρα των hackers και ίδρυσε μια νέα κοινότητα, το Εγχείρημα GNU, έναν σημαντικό ακρογωνιαίο λίθο για το Κίνημα Ελεύθερου Λογισμικού. Μη ξεχνάμε πως ο Stallman άνηκε στην γενιά των πρώτων hackers, που έμαθαν hacking στα τεράστια IBM μηχανήματα στα πανεπιστήμια. Οι νέοι άνθρωποι που εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στα εργαστήρια των υπολογιστών είχαν μάθει να προγραμματίζουν στους υπολογιστές τους στο σπίτι χωρίς καμία ηθική και χωρίς την κοινότητα των hackers. Ο Stallman είχε μάθει στο υπολογιστικό κέντρο του MIT ότι ένας αναρχικός Οργανισμός ήταν εφικτός. Αλλά υπήρχε έλλειψη μαχητών λόγω της αποκέντρωσης των hackers, χάρη στον σπιτικό υπολογιστή. Στην αρχή της δεκαετίας του 1980 ο Stallman αισθανόταν ως ο τελευταίος υποστηρικτής ενός νεκρού κινήματος με αναρχικές αρχές. Αυτό το κίνημα ήθελε να αναζωογονήσει. Με το κίνημα ελεύθερου λογισμικού η hacker κουλτούρα αναγεννήθηκε και ο Stallman άρχισε να ελευθερώνει τον πηγαίο κώδικα από ιδιόκτητες άδειες.
Σύμφωνος με αυτήν την όλη “φιλοσοφία” ο Frederick P. Brooks το ίδιο διάστημα (ο Μήνας του Μυθικού Ανθρώπου: Δοκίμια για την Μηχανική του Λογισμικού – 1975), έγραφε πως:
όσο περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν σε ένα εγχείρημα λογισμικού τόσο περισσότερο θα διαρκέσει.
Εντελώς όμως στον αντίποδα ο hacker και πρώην ιδρυτικό μέλος του GNU, o Eric Raymond πίστευε ότι:

πολλοί μάγειρες θα κατέστρεφαν τη σούπα και με βάση τον κανόνα του Brook λιγότεροι hackers εμπλεκόμενοι σε ένα εγχείρημα λογισμικού θα ήταν προς όφελος του εγχειρήματος.

Σύμφωνα με τον νόμο του Brook τα εγχειρήματα GNU λογισμικού αποτελούνταν από λίγους προγραμματιστές. Προς έκπληξη του Raymond, ο Torvalds απέδειξε ότι το μαύρο είναι άσπρο με τις συχνές κυκλοφορίες του Linux:

Όσο περισσότερους hackers ο Torvalds προσκαλούσε στο εγχείρημα Linux, τόσο καλύτερο γινόταν το Linux.

Ο ίδιος Torvalds, προλογίζοντας το βιβλίο «The Hacker Ethic And the Spirit of the Information Age» («Η Ηθική του Χάκερ Και το Πνεύμα της Εποχής της Πληροφορίας») λέει ότι:

Για τον χάκερ, ο ίδιος ο υπολογιστής είναι διασκέδαση, που σημαίνει ότι ένας hacker είναι από τη φύση του προγραμματιστής γιατί θεωρεί ότι ο προγραμματισμός είναι εγγενώς ενδιαφέρων, συναρπαστικός και διασκεδαστικός. [...]
Οι hackers του Linux ασχολούνται με αυτό το Ελεύθερο Λογισμικό επειδή θεωρούν ότι είναι πολύ ενδιαφέρον.

Με όλο αυτό που τελικά είναι η Ηθική των Hackers, φαίνεται πως συμφωνούσαν και άλλοι, όπως ο Vinton Cerf, ο οποίος μερικές φορές αποκαλείται «ο πατέρας του Διαδικτύου», μα και ο Steve Wozniak, ο άνθρωπος που κατασκεύασε τον πρώτο πραγματικό προσωπικό υπολογιστή. [δεν θα το αναλύσουμε περαιτέρω αυτό, καθώς το έχουμε ήδη κάνει: Η ηθική του Hacker: Δόκιμο ή αδόκιμο;]

Έτσι, ενώ ο Raymond ανέλυε το κίνημα ελεύθερου λογισμικού ανακάλυψε αυτό που ο ίδιος, ως δεξιός φιλελεύθερος, ήθελε να ανακαλύψει: μια ελεύθερη αγορά χωρίς κανόνες. Η βάση του κινήματος ελεύθερου λογισμικού είναι η ελευθερία του χρήστη.
Καταγράφοντας τις παρατηρήσεις του στο δοκίμιο “Ο Καθεδρικός και το Παζάρι“, συγκρίνει τα δύο διαφορετικά είδη ηγεσίας του GNU και του Linux εγχειρήματος. Το δοκίμιο εξελίχθηκε από έναν λόγο που ο Raymond εκφώνησε στο Συνέδριο Linux στη Γερμανία, το 1997. Ο τίτλος του εγχειρήματος πηγάζει από την κεντρική αναλογία: τα GNU προγράμματα φαίνονται σαν εντυπωσιακοί καθεδρικοί, μνημεία που σχεδιάζονται μέσω της hacker ηθικής και κατασκευάζονται για την αιωνιότητα. Το εγχείρημα Linux θυμίζει ένα μεγάλο παζάρι με φλύαρους πωλητές. Η αναλογία του Raymond υπονοεί μια σύγκριση μεταξύ του Stallman και του Torvalds. Ο Stallman υποτίθεται ότι είναι ο κλασικός αρχιτέκτονας του καθεδρικού. Είναι ο guru του προγραμματισμού που μπορεί να εξαφανιστεί για 18 μήνες και να επιστρέψει με τον λαμπρό GNU μεταγλωττιστή. Σε σύγκριση, ο Torvalds μοιάζει περισσότερο με τον πρόσχαρο οικοδεσπότη ενός δείπνου. Η σχεδίαση του Linux συζητιέται σε συγκεκριμένες ομάδες εργασίας. Μόνο όταν οι συμμετέχοντες στις ομάδες εργασίας έρθουν σε σύγκρουση μεταξύ τους, ο Torvalds είναι αναγκασμένος να επέμβει. Η βασική του δουλειά είναι να μην διακόπτεται η ροή ιδεών.

Το μοντέλο παζαριού ήδη αντιστοιχεί στην πιο πιθανή ελευθερία, γιατί πολλοί διαφορετικοί έμποροι μπορούν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Τα GNU εγχειρήματα -όπως και ιδιόκτητο λογισμικό που αναπτύσσεται από εταιρίες και τους ανήκει- είναι δομημένα σαν καθεδρικοί των μεσαιωνικών χρόνων: Για την κατασκευή πιέζουν μια ομάδα παπάδων ώστε να επιτευχθούν οι προθέσεις του αρχιτέκτονα. Η κατασκευή του καθεδρικού πετυχαίνει μόνο όταν υπάρχουν αρκετά χρήματα, εργαζόμενοι και ένας ταλαντούχος αρχιτέκτονας. Σε αντίθεση, οι πολλοί διαφορετικοί έμποροι του παζαριού θέλουν ο ένας να βγάλει από τη μέση τον άλλο. Ο καλύτερος έμπορος έχει τους περισσότερους πελάτες, το οποίο θυμίζει τον κοινωνικό Δαρβινισμό στα καλύτερά του: Όποιος προσαρμόζεται καλύτερα επιβιώνει. Ωστόσο, το δοκίμιο του Raymond είναι προβληματικό γιατί ούτε τα GNU εγχειρήματα φαίνονται σαν καθεδρικοί ούτε είναι παζάρι το εγχείρημα Linux. Επικεφαλής του Linux εγχειρήματος με τους χιλιάδες συν-προγραμματιστές είναι ο Linus Torvalds. Αυτός αποφασίζει τι εισέρχεται στον Linux πυρήνα και τι όχι. Το εγχείρημα Linux είναι μάλλον υβρίδιο και όχι καθαρό παζάρι ή καθαρός καθεδρικός.

Είναι λοιπόν αντιληπτό πως για τια τον Raymond και ορισμένους άλλους υποστηρικτές του κινήματος ελεύθερου λογισμικού, ο Stallman γινόταν όλο και περισσότερο δυσάρεστος. Για αυτούς, λόγω των πολιτικών του θέσεων, ο Stallman μυρίζει κομμουνισμό και ο κομμουνισμός είναι προβληματικός για μια κοινότητα που θέλει να μπει στις επιχειρήσεις. Πίστευαν ακόμα ότι το κίνημα δεν θα έπρεπε να επικεντρώνεται στην GPL σε τέτοιο βαθμό. Ήθελαν ένα σύστημα λογισμικού που περιλαμβάνει το GPL λογισμικό όπως επίσης και την BSD ή παρόμοιες άδειες και το ονόμασαν “open source”. Για αυτό λέει ο Volker Grassmuck:

Το “Free” (ελεύθερο ή δωρεάν) δεν προκαλεί μόνο σύγχυση (“free beer” και “free speech”). Στη γη της ελευθερίας έχει γίνει μια βρώμικη λέξη που προκαλεί εντάσεις, κατά κάποιο τρόπο μια λέξη με τέσσερα γράμματα που παραπέμπει σε κομμουνισμό.

Ελεύθερο Λογισμικό και Μαρξισμός:

Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως το Ελεύθερο Λογισμικό δέχτηκε μεγάλη προσοχή για τις ομοιότητές του με διάφορα οικονομικά συστήματα μα και ο όρος “κομμουνισμός” έχει πλέον έμμεσα ή άμεσα αποδοθεί στο Ελεύθερο Λογισμικό. Και ακόμα και σήμερα πολλές οι αναλύσεις και διαφωνίες γι’ αυτό. Είναι όμως έτσι; Προσωπική μου άποψη, είναι πως ο Μαρξ, μάλλον θα συνέκλινε στο Ανοιχτό Λογισμικό και όχι στο Ελεύθερο, χωρίς ωστόσο να απορρίπτει το δεύτερο. Εδώ όμως, να κάνουμε μια διευκρίνιση: Δεν αποδεχόμαστε ως Μαρξιστικές τις Σταλινικές ιδεολογίες. Ο Σταλινισμός δεν είναι Μαρξισμός ή καλύτερα είναι μία νόθευση (διαστρέβλωση) η οποία οδηγεί στο αντίθετο των στόχων του Μαρξισμού: αντί για μία παγκόσμια μη εμπορική οικονομία, ο Σταλινισμός υπερασπίζεται ένα εθνικό κρατικό καπιταλισμό. Οι μαρξιστές αριστεροί κομμουνιστές της Γερμανίας και της Ολλανδίας το γνώριζαν αυτό από την δεκαετία του 20.
Έτσι, ένα από τα πρώτα που θα πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι το ελεύθερο λογισμικό έχει πολύ μικρή σχέση με τον σοβιετικό κομμουνισμό, του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν η οικονομία κεντρικού σχεδιασμού και ένα επιβαλλόμενο αστυνομικό κράτος, συμπληρωμένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης φυλακισμένων και την εξαναγκαστική εργασία.

Ο Μαρξ βέβαια, δεν γνώρισε ούτε υπολογιστές ούτε λογισμικό, ωστόσο η πραγματικότητα των αντιθέσεων, που έδωσε ζωή στο ελεύθερο λογισμικό, αποτελεί μια επιβεβαίωση της θέσης του για την ιστορία. Βέβαια, η λεγόμενη ιστορική εξέλιξη δεν είναι αρμονική. Η ροή της είναι ανώμαλη, αντιφατική, με μεγάλα άλματα μπροστά και περιόδους οπισθοχώρησης. Είναι το αποτέλεσμα της πάλης των αντιθέσεων. Παραδείγματος χάριν: η φεουδαρχία επέτρεψε την ανάπτυξη του εμπορίου αλλά σε κάποιο βαθμό ανάπτυξης, οι φεουδαρχικές σχέσεις έγιναν εμπόδιο στην ανάπτυξή του (διόδια, φόροι, ασφυκτικά νομοθετήματα, κλπ). Έτσι, για να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη του εμπορίου και των ανθρώπων που είχαν συμφέρον από το εμπόριο, προέκυψε η επανάσταση ενάντια στους φεουδαρχικούς νόμους. Το ελεύθερο λογισμικό προέκυψε μέσα από την ανάπτυξη των τεχνολογιών που δημιουργήθηκαν μέσα στον καπιταλισμό: τρανσίστορς, υπολογιστές κλπ.
Το λογισμικό είναι μία τεράστια πρόοδος των παραγωγικών δυνάμεων. Είναι ένα ανθρώπινο προϊόν, το οποίο μπορεί να αποτελεί μέσο παραγωγής όπως ακριβώς ένα σύστημα οδήγησης μίας γραμμής συναρμολόγησης, ή ένα μέσο κατανάλωσης όπως ένα φιλμ ή ένα παιχνίδι, και επιπλέον έχει τη νέα και ξεχωριστή ιδιότητα να αναπαράγεται με ελάχιστο κόστος.
Οι κεφαλαιοκρατικοί νόμοι όμως περιορίζουν την πλήρη ανάπτυξη αυτής της ιδιότητας: πνευματικά δικαιώματα, copyright κλπ. Το ελεύθερο λογισμικό είναι η εξέγερση των νέων παραγωγικών δυνάμεων απέναντι στις παλαιές κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής.
Ακόμα και εάν πολλοί χάκερς ακόμα πιστεύουν ότι «Μαρξισμός» σημαίνει εκατομμύρια θανάτων τον 20ο αιώνα, στην πραγματικότητα δρουν χωρίς να το γνωρίζουν, με βάση κάποιες βασικές αρχές του Μαρξισμού. Σε ποιο βαθμό ο Μαρξισμός αμφισβητείται από το ελεύθερο λογισμικό;
Για τον Μαρξισμό δεν υπάρχει πιθανότητα ανάπτυξης μίας μορφής κομουνιστικής οικονομίας εντός του καπιταλισμού. Η επαναστατική τάξη, η εργατική τάξη, είναι η εκμεταλλευόμενη τάξη χωρίς δύναμη στην οικονομία. Δεν έχει την δύναμη να αναπτύξει μία νέα μορφή κοινωνικής οργάνωσης χωρίς πρώτα να κάνει μία πολιτική επανάσταση, αντίθετα με το παρελθόν όπου η επαναστατική τάξη, όπως για παράδειγμα η αστική τάξη, είχε χτίσει την οικονομική της δύναμη εντός της φεουδαρχίας, εντός της παλαιάς κοινωνίας.

Συνεταιρισμοί και Κοινότητες Ελεύθερου Λογισμικού:

Ο Marx έγραψε για τους συνεταιρισμούς εργαζομένων, οι οποίοι συνιστούσαν ένα σημαντικό μέρος του κινήματος των εργαζομένων στο 19ο αιώνα. Είπε ότι η σχέση κεφαλαιοκράτη-εργάτη εξαλείφθηκε, ως ένα βαθμό, μέσα στο συνεταιρισμό. Αλλά επέμεινε στο γεγονός ότι παρέμειναν φυλακισμένοι του περιβάλλοντος κεφαλαιοκρατικού κόσμου, ότι οι εργαζόμενοι ήσαν στην πραγματικότητα οι συλλογικοί κεφαλαιοκράτες του εαυτού τους και ότι δεν θα μπορούσαν να αντισταθούν στην ανάπτυξη μονοπωλίων.
Εδώ λοιπόν και έχοντας κάμποσα τέτοια παραδείγματα, δίκαια προκύπτει το ερώτημα:

Μήπως το ελεύθερο λογισμικό απορροφηθεί, ενσωματωθεί από τον καπιταλιστικό κόσμο όπως ακριβώς οι συνεταιρισμοί;

Οι συνεταιρισμοί παραμένουν στον χώρο του εμπορίου, των εμπορικών ανταλλαγών τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον «εξωτερικό» κόσμο. Πωλούν ό,τι παράγουν και αγοράζουν ό,τι χρειάζονται. Η πιθανή «μη καπιταλιστική» φύση τους παραμένει κλειδωμένη μεταξύ των μελών του. Η κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού είναι το αντίθετο. Δεν είναι μόνο μεταξύ των μελών, όπου οι σχέσεις είναι διαφορετικές από του καπιταλισμού. Το ελεύθερο λογισμικό είναι ανοικτό στον «εξωτερικό» κόσμο. Η κοινότητα «δίνει» τα προϊόντα της έξω από τον κόσμο της και κάνοντας αυτό, έχει την τάση να εξάγει μία νέα οικονομική σχέση. Αυτό είναι το πιο δυνατό όπλο επιβίωσης και ανάπτυξης.
Είναι και θα είναι δύσκολο για τον καπιταλισμό να παλέψει ενάντια σε αυτή την ανάπτυξη. Το ελεύθερο λογισμικό είναι «ελεύθερο», φθηνό, και είναι πολύ σημαντικό για ένα σύστημα όπου η παραγωγή βασίζεται στην ανταγωνιστικότητα, μέσα από χαμηλά κόστη. Η IBM, για παράδειγμα, υιοθέτησε το linux εν μέρει για να αποδράσει από το μονοπώλιο της Microsoft, αλλά επίσης για να γίνει πιο ανταγωνιστική. Η κίνησή της αυτή όμως επιτρέπει και ενθαρρύνει την ανάπτυξη του ελεύθερου λογισμικού. Σε κάποιο βαθμό, μπορεί να γίνει παραλληλισμός με την φεουδαρχία να παλεύει ενάντια στον καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός αναπτύχθηκε κυρίως στις φεουδαρχικές πόλεις. Αλλά οι βασιλείς, στη Γαλλία για παράδειγμα, στη μάχη τους ενάντια σε άλλους γαιοκτήμονες έπρεπε να υποστηρίξουν τις πόλεις, γεγονός που με τη σειρά του βοήθησε την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Στο τέλος, οι πόλεις επαναστάτησαν καταστρέφοντας την εξουσία των βασιλέων.
Η πραγματικότητα του ελεύθερου λογισμικού αντιτίθεται στον μαρξισμό σε ένα συγκεκριμένο ερώτημα:

στην πιθανότητα εμφάνισης σπερμάτων κομουνισμού εντός του καπιταλισμού.

Η ιδέα όμως της αναγκαιότητας μιας πολιτικής σύγκρουσης, επανάστασης, που θα επιτρέψουν στα σπέρματα να αποτελέσουν την βάση της νέας κοινωνίας, πιστεύω ότι παραμένει σωστή.
Και φυσικά αυτό που είναι πιο εύλογο να προκύψει ως παραλληλισμός, είναι το ερώτημα:

Ποια είναι η σχέση μεταξύ πάλης των τάξεων και ελεύθερου λογισμικού;

Σύμφωνα με τη θεωρία του Μαρξ, η μετα καπιταλιστική κοινωνία θα οικοδομηθεί από την εργατική τάξη δηλαδή από τους ανθρώπους οι οποίοι αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης σύμφωνα με τους καπιταλιστικούς νόμους της μισθωτής εργασίας και του κέρδους. Από την εποχή της Παρισινής κομμούνας, το 1871, η ιδέα αυτή έχει επιβεβαιωθεί από την ιστορία σε διαφορετικές περιπτώσεις. Τουλάχιστον εν μέρει, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες υπερασπίζονταν αντικαπιταλιστικές ιδέες και την ανάγκη μιας νέας κοινωνίας: Ρωσία 1905, Ρωσία 1917, Γερμανία 1918-19, Ουγγαρία 1919, Ιταλία 1920, Ισπανία 1936, Ουγγαρία 1956, στο τέλος της δεκαετίας του 60 και τη δεκαετία του 70 στην Γαλλία, Ιταλία, Αργεντινή, Πορτογαλία κλπ. Αλλά όλα αυτά τα κινήματα ηττήθηκαν. Υπάρχουν πολύ λόγοι που το εξηγούν. Σε όλες όμως υπήρχε μία τεράστια αδυναμία: Η έλλειψη ενός καθαρού, συνεκτικού οράματος για την μετα-καπιταλιστική κοινωνία.
Το ρωσικό μοντέλο, το σταλινικό μοντέλο ήταν και είναι ένα παραπλανητικό (παραπειστικό) μοντέλο, ένα αποκρουστικό μοντέλο.
Ορισμένοι «μαρξιστές», ειδικά μετά τις ήττες στις δεκαετίες του 80 και του 90, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πάλη των τάξεων είναι αδιέξοδη, τμήμα του αυτοελέγχου του κεφαλαίου. Πιστεύω ότι αυτό είναι λάθος. Η ανάπτυξη της πραγματικότητας του ελεύθερου λογισμικού, το γεγονός ότι μπορεί να εξελιχθεί σε σημαντική και υπαρκτή εμπειρία, θα ανοίξει και υποκινήσει το επαναστατικό περιεχόμενο, το οποίο εμφανίζεται σε κάθε σημαντική κοινωνική μάχη.
Η πάλη των τάξεων και το ελεύθερο λογισμικό δεν αντιτίθενται μεταξύ τους, μπορούν να εμπνεύσουν η μια την άλλη.
Πολλοί χάκερς αγνοούν τον μαρξισμό ή χειρότερα τον ταυτίζουν με τον σταλινισμό. Θα απέρριπταν την ιδέα, ότι σε κάποιο βαθμό, δουλεύουν με μαρξιστικό τρόπο όταν αναπτύσσουν ελεύθερο λογισμικό. Είναι αυτό σημαντικό; Όχι ιδιαίτερα, τουλάχιστον προς το παρόν. Το πιο σημαντικό είναι η πραγματική δουλειά που κάνουν. Καθώς όμως το ελεύθερο λογισμικό θα μεγαλώνει την παρουσία του στην κοινωνική ζωή, τα ριζικά ερωτήματα θα εμφανιστούν και τότε αυτή η άγνοια θα είναι αδυναμία.
Στον τάφο του Μαρξ μπορεί να διαβάσει κανείς :

Οι φιλόσοφοι έχουν περιγράψει τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο. Το θέμα πάντως είναι να τον αλλάξουμε.

Τα μέλη της κοινότητας του ελεύθερου λογισμικού αλλάζουν τον κόσμο. Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να έχουν μία γενική φιλοσοφία της ιστορίας για να καταλάβουν όλες τις διαστάσεις και προοπτικές των πράξεών τους. [δείτε αναλυτικότερα γι' αυτό, στο άρθρο: Μαρξισμός και Ελεύθερο Λογισμικό, τ' οποίο πρόκειται για το δεύτερο μέρος του δοκιμίου του Raoul Victor που δημοσιεύθηκε στη λίστα του oekonux και μετέφρασε στην ελληνική γλώσσα ο Δημήτρης Παλαιοκώστας. Καθώς, για ιστορικούς λόγους, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων που ασχολήθηκαν με τον Μαρξισμό στη χώρα, το δοκίμιο προβάλλει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα οπτική για τις σχέσεις μαρξισμού και ΕΛ/ΛΑΚ.]

anarchy and free software8

Επίλογος:

Από όποια πλευρά και να το δει κάποιος και κυρίως μέσα στην υπαρκτή καθημερινότητα, γεγονός είναι πως το Ελεύθερο Λογισμικό μόνο απολιτικό δεν είναι. Το GNU-GPL, είναι ίσως η πιο βαθεια επιτομή αυτού. Η διαφορά του πολιτικά από το Open Source (Ανοιχτό Λογισμικό) είναι βαθύτατη. Ο Raymond ο 1998 αντικατέστησε τον όρο ελεύθερο λογισμικό με τον ανοικτό κώδικα στο δοκίμιό του (ο Καθεδρικός και το Παζάρι). Τόσο αυτός όσο και οι υποστηρικτές του ήθελαν ένα σύστημα λογισμικού που περιλαμβάνει το GPL λογισμικό όπως επίσης και την BSD ή παρόμοιες άδειες και έτσι προέκυψε το open source.
Τις θέσεις του Στάλλμαν τις αναλύσαμε πιο πριν και είναι αναμφίβολο πως οι θέσεις του Ελεύθερου Λογισμικού σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο απέχουν ριζικά, καθώς το Ελεύθερο Λογισμικό στην ουσία είναι αντίθετο στην εμπορευματοποίηση και την βιομηχανία του κέρδους. Ωστόσο, αναγνωρίζει την πραγματικότητα του καπιταλισμού και την ανάγκη συνύπαρξης, τουλάχιστον μέχρι οι ίδιοι άνθρωποι να καταλάβουν και ν’ αλλάξουν τα πράγματα.
Από την άλλη η (ας την πούμε) δομή λειτουργίας και ανάπτυξης του Ελεύθερου Λογισμικού, βασίζεται σε καθαρά ελευθεριακά “πρότυπα” μιας κολεκτίβας η οποία αρνείται να ενσωματώσει κάθε τι άχρηστο και καθαρά καταναλωτικό στον κώδικα/ιδεολογία της.

Στο βιβλίο του “Hackers” ο Levy, πήρε επίσης συνέντευξη από τον Richard Stallman. Αφιέρωσε σε αυτόν ένα ολόκληρο κεφάλαιο. Και όχι χωρίς λόγο, είχε τον τίτλο:

Επίλογος: Ο Τελευταίος Πραγματικός Hacker.

και έκλεινε ως εξής, αναλύοντας την λαμπρή εποχή των hackers η οποία κατά κάποιο τρόπο τελείωσε κάπου το 1984 με 1985 και όταν πλέον τα προγράμματα στην οθόνη εμφανίζονταν μαζί με σημειώσεις πνευματικής ιδιοκτησίας:
Για τον RMS, που ακόμα πίστευε ότι όλη η πληροφορία έπρεπε να ρέει ελεύθερα, αυτό ήταν βλασφημία:

Δεν πιστεύω ότι το λογισμικό θα έπρεπε να ανήκει σε κάποιον, γιατί η πρακτική αυτή σαμποτάρει την ανθρωπότητα σαν σύνολο. Εμποδίζει τους ανθρώπους να λάβουν το μέγιστο όφελος από την ύπαρξη του προγράμματος.

Το κίνημα ελεύθερου λογισμικού με το GNU, το BSD και το Open Source Initiative είναι μια ριζοσπαστική αναρχική κριτική της σημερινής τάξης στην πνευματική ιδιοκτησία, όχι μόνο στην φιλελεύθερη κοινωνία των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά σε όλο τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Σε αντίθεση με τους εκπροσώπους του BSD ή τον αγοραίο-οικονομικό αναρχισμό του Eric Raymond από το OSI, ο Stallman αξιώνει έναν συλλογικό αναρχισμό που εκφράζεται σε σχέση με την πνευματική ιδιοκτησία, με ελεύθερη διασκευή του Γάλλου αναρχικού Jean-Pierre Proudhon, ότι η ιδιοκτησία είναι ληστεία. Σήμερα, ο ισχυρισμός για εγκατάλειψη της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι για πολλούς ανθρώπους παράλογος. Αλλά μισή χιλιετία νωρίτερα, η υλοποίηση της ατομικής ιδιοκτησίας ήταν για πολλούς ανθρώπους παράλογη. Όπως λέει ο Jeremy Rifkin στην Πρόσβαση:

Ακόμα και η σκέψη να αφήσουμε τις αγορές και την ανταλλαγή περιουσίας πίσω μας είναι ασύλληπτη για πολλούς ανθρώπους σήμερα καθώς ο εγκλεισμός και η ιδιωτικοποίηση της γης και της εργασίας σε περιουσιακές σχέσεις πρέπει να συνέβη περισσότερο από μισή χιλιετία πριν.

O Stallman και οι GNU άνθρωποι του κινήματος ελεύθερου λογισμικού θέλουν να απελευθερώσουν όχι μόνο το λογισμικό, αλλά και τη μουσική και τα βιβλία από ιδιόκτητες άδειες. Σε μια συνέντευξη στο Spiegel Online ((Klagges 1996) ο Stallman εξηγεί γιατί:

Τείνω προς την αριστερής κατεύθυνσης αναρχική ιδέα ότι θα πρέπει εθελοντικά να βρεθούμε μαζί και να σκεφτούμε πως μπορούμε μέσω της συνεργασίας να φροντίσουμε για όλους.

Το ελεύθερο λογισμικό, όπως και το ελεύθερο υλικό, ο ελεύθερος πολιτισμός και ο,τιδήποτε χαράζεται γύρω από το Ελεύθερο, ελευθερώνουν μέσα που φέρνουν σε κοντινή απόσταση την ελευθερία της σκέψης και της πληροφορίας, αν δεν έχει ήδη επιτευχθεί.
Οι εξυπηρετητές ιστού δεν περιορίζονται μόνο για αυτούς που κατέχουν τα μέσα παραγωγής, γιατί ο κώδικας είναι ελεύθερος, άρα ο οποιοσδήποτε μπορεί να μοιραστεί την κάθε μορφής δημιουργία πολιτισμού της επιλογής του. Μπορεί να είναι ένα απλό τραγούδι, αλλά μπορεί επίσης να είναι το μέσο για την δημιουργία ενός παγκόσμιου νομίσματος, αποκεντρωμένου, όπως το Bitcoin ή τα σχέδια όλων των απαραίτητων μηχανημάτων για την κατασκευή της δικής σας μικρής πόλης, όπως στο Global Village Construction Set.
Κάτι τέτοιο άλλωστε, λέει και η κρυπτοαναρχία.

Σημείωση: Μη φρικάρετε ορισμένοι με το Bitcoin. Ένα νόμισμα είναι και προϊόν του καπιταλιστικού συστήματος. Αυτό όμως δεν παύει να σημαίνει πως όσο υπάρχει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ανώνυμες αγορές και συναλλαγές. Δεν είναι τυχαίο πως οι ακτιβιστές κάθε είδους το υποστηρίζουν (γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο).

Ο Eben Moglen υποστηρίζει την επιρροή που μπορεί να έχει η κοινή κατοχή του κώδικα στην κοινωνία μας, σε μια ομιλία στο Wizards of OS-3, με τίτλο:

Η σκέψη είναι ελεύθερη: το ελεύθερο λογισμικό είναι ο αγώνας για την ελευθερία της σκέψης.

Στην ομιλία του, υποστήριξε ότι:

η διαιώνιση της άγνοιας, είναι η διαιώνιση της σκλαβιάς.

Το επιχείρημά του είναι ότι χωρίς τη γνώση της οικονομίας, χωρίς τη γνώση της μηχανικής, του πολιτισμού και της επιστήμης – όλα αυτά που κάνουν τον κόσμο να κινείται, οι κατώτερες τάξεις δεν θα μπορούν ποτέ να ελπίζουν να βελτιώσουν την κατάστασή τους ή να αποκτήσουν μέσα παραγωγής.

Δεν πρέπει λοιπόν, σε καμία περίπτωση να συγχέεται η “ελεύθερη αγορά” την οποία λέει το Ελεύθερο Λογισμικό, με την “ελεύθερη αγορά” του φιλελευθερισμού. Στην ουσία, η ίδια η δομή του Ελεύθερου αρνείται την κάθε τιμολόγηση, μα ευρισκόμενη στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης, έβαλε ως “φράγμα” την GPL η οποία όχι μόνο του επέτρεψε ν’ ανθίσει, μα να γίνει ένα σημαντικό κομμάτι για την ίδια την καπιταλιστική βιομηχανία.
Αντιφατικό, έτσι; Παρ’ ολ’ αυτά δε πρέπει να ξεχνάμε τα εξής, τα οποία αντικατοπτρίζουν μια πλήρως αναρχική υπόσταση στο Ελεύθερο Λογισμικό:

  1. Δεν υπόκειται σε σχέσεις εμπορικές, σχέσεις αγοραστή/πωλητή
  2. Δεν έχει πατρίδα
  3. Η συνεργασία αποτελεί τη βάση της δραστηριότητας
  4. Η ικανοποίηση της προσφοράς προς την κοινότητα αποτελεί στόχο της παραγωγής

Αν κάποιος λάμβανε αυτήν την ικανότητα του να είσαι αόρατος και δεν συναίνετε ποτέ να πράξει μια αδικία ή να αγγίξει την ιδιοκτησία των άλλων, θα φαινόταν ως ο πιο ανόητος σε αυτούς που θα γνώριζαν τη συμπεριφορά του, (…) διότι κάθε άνθρωπος πιστεύει πως πολύ περισσότερο τον ωφελεί η αδικία παρά η δικαιοσύνη.

[Πλάτων. Πολιτεία. (Βιβλίο Β)]

Στο άρθρο χρησιμοποιήθηκε υλικό από:
Η φιλοσοφία του ελεύθερου λογισμικού [elkosmas.gr]
Αναρχία και Πηγαίος Κώδικας [πρόκειται για μετάφραση από το Anarchy and Source Code του Christian Imhorst, από την Κοινότητα Ελεύθερου Λογισμικου του Μετσόβειου Πανεπιστημίου]
Η ηθική του Hacker: Δόκιμο ή αδόκιμο; [osarena]
O ρόλος του Linux στην Κουλτούρα των Hackers! [osarena]
Αχ αυτοί οι Hackers! [osarena]
Μαρξισμός και Ελεύθερο Λογισμικό [osarena]
Λεγόμενα και αποψεις του R. Stallman [osarena]
Τι είναι οι Εργατικές κολεκτίβες και η κοινωνική αυτοδιαχείριση [osarena]
Βιβλιογραφίες των:
Raymond, E. S. (2001), The Cathedral and the Bazaar: Musings on Linux and Open Source by an Accidental Revolutionary. Sebastopol, CA.
Barbrook, R. und Cameron, A. (1995), `The Californian Ideology’
DeLeon, D. (1978), The American as Anarchist. Baltimore, MA.


Viewing all articles
Browse latest Browse all 1780

Latest Images

Trending Articles





Latest Images